| A | akuzativo (biernik) Koszmar wielu początkujących (i nie tylko) esperantystów. W esperanto są tylko dwa przypadki (mianownik i biernik właśnie), ale zdaniem wielu język, który uchodzi za prosty, nie powinien mieć przypadków w ogóle. Błędy z użyciem biernika należą do najczęstszych – a popełniają je również Niemcy czy Polacy, którzy przypadki znają przecież ze swojego języka ojczystego. | ||
| B | Bona Espero (Dobra Nadzieja) Założony i prowadzony przez esperantystów ośrodek dla brazylijskich sierot i dzieci z ubogich rodzin. W prowadzeniu lekcji pomagają m.in. esperantyści-wolontariusze z całego świata. | ||
| C | ci (ty) Zaimek-widmo. Niby istnieje, ale tak naprawdę nikt go nie używa. Podobnie jak Anglicy, esperantyści mają jedno słowo na „ty”, „wy”, „pan/pani/państwo” – „vi”. Jest to całkiem wygodne i praktycznie nie prowadzi do nieporozumień. Zamenhof stworzył wprawdzie słówko „ci”, ale sam rzadko kiedy go używał. Wielu esperantystów nawet nie wie o jego istnieniu. | ||
| Ĉ | ĉapeloj (daszki, dosł. kapelusze) Znaczki znajdujące się nad kilkoma literami alfabetu esperanckiego: ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ. O ile mi wiadomo, litery te nie są używane w zapisie jakiegokolwiek innego języka. Daszki nie wszystkim się podobają, stąd różne pomysły na reformę alfabetu. Wygląda jednak na to, że ich pozycja nie jest zagrożona. | ||
| D | denaskuloj (rodzimi użytkownicy, dosł. odnarodzeniowcy) Osoby, które esperanta uczą się od małego w domu rodzinnym. Według bardzo ogólnych szacunków takich ludzi jest na świecie około tysiąca. Oto jeden z nich (już się kiedyś dzieliłem tym filmikiem, ale zawsze mnie rozczula!): | ||
| E | d-ro Esperanto (dr Mający Nadzieję) Pseudonim, pod którym Ludwik Zamenhof wydał pierwszy podręcznik esperanta. Esperanto początkowo nie miało własnej nazwy – Zamenhof określał je po prostu jako lingvo internacia (język międzynarodowy). Z czasem jednak pseudonim twórcy zaczął być stosowany na określenie samego języka. | ||
| F | fina venko (ostateczne zwycięstwo) Cel działalności „prawdziwych” esperantystów – moment, w którym esperanto zostanie powszechnie przyjęte na całym świecie jako język do komunikacji międzynarodowej. Do fina venko dążyli niemal wszyscy pionierzy ruchu esperanckiego. Dzisiaj duża część esperantystów nie ma już złudzeń, że taki moment kiedyś nastąpi, i traktuje esperanto po prostu jako ciekawy sposób na spędzanie wolnego czasu i poszerzanie horyzontów, a nie drogę do zbawienia świata. | ||
| G | gufujo (dosł. budka puchaczy) Sala, w której podczas niektórych młodzieżowych imprez esperanckich można posiedzieć do późnych godzin nocnych przy herbacie i spokojnie porozmawiać. Alternatywa do drinkejo (czyli baru, gdzie sprzedawany jest alkohol) czy diskejo (dyskoteki). | ||
| Ĝ | ĝirafo (żyrafa) Bohaterka pierwszego żartu językowego, z jakim spotkałem się w esperanto: Kial ĝirafo neniam estas sola? Ĉar ĝi havas kolegon! (Dlaczego żyrafa nigdy nie jest sama? Bo ma kolegę / wielką szyję!) Wiem, że po polsku brzmi drętwo, ale w esperanto naprawdę mnie śmieszyło :-) | ||
| H | Hamleto (Hamlet) Co ma Hamlet wspólnego z esperantem? Dla przeciętnego esperantysty niewiele, ale dla mnie całkiem sporo, bo o esperanckim przekładzie Hamleta napisałem swoją pracę magisterską: Metafory w esperanto na przykładzie “Hamleta” w przekładzie L. L. Zamenhofa. Jeśli ktoś jest zainteresowany tematem, chętnie udostępnię (po angielsku)! | ||
| Ĥ | Ĥ Najrzadziej występująca w esperanto litera – a przy okazji niespecjalnie lubiana. Wiele słów, które pierwotnie zapisywane były przez ĥ, ma dziś oboczną formę, np. ĥirurgo (chirurg) często funkcjonuje pod postacią kirurgo, a ĥoro (chór) jako koruso. | ||
| I | ido (potomek) Język sztuczny stworzony w 1908 r. na podstawie esperanta. Miał być jego ulepszoną, zreformowaną wersją, ale nigdy nie zyskał takiej popularności jak jego pierwowzór. Większość esperantystów postrzega ido tak, jak reszta świata widzi esperanto: dziwny język, którym nikt nie mówi ;-) | ||
| J | Junulara E-Semajno (Młodzieżowy Tydzień Esperancki) Młodzieżowa impreza noworoczna dla esperantystów, organizowana na przemian w Niemczech i w Polsce. Gromadzi co roku ok. 200-300 osób. | ||
| Ĵ | ĵonglado (żonglowanie) Tak naprawdę żonglowanie nie ma nic wspólnego z esperantem. Ale mnie się kojarzy :-) Kiedy wybrałem się na swoją pierwszą zagraniczną imprezę esperancką (w 2003 r. w Szwecji), spotkałem wśród uczestników kilka osób, które zapamiętale żonglowały. Tak mi się to spodobało, że po powrocie do Polski postanowiłem sam się nauczyć tej sztuki. Dziś umiem jako tako żonglować trzema piłeczkami, etap płonących maczug jeszcze przede mną ;-) | ||
| K | krokodilo (krokodyl) Żartobliwa nazwa określająca osobę, która podczas spotkania esperantystów uparcie używa języka innego niż esperanto. Esperantyści są bardzo dumni ze swojego języka i lubią używać go przy każdej możliwej okazji, dlatego krokodiloj spotykają się często z niechęcią. | ||
| L | lernu! (ucz się!) Serwis lernu! to najlepsze miejsce do nauki esperanta w internecie. Zbiór wielu kursów językowych (dla początkujących i średnio zaawansowanych), materiałów językowych i olbrzymia społeczność zrzeszająca zarówno początkujących, jak i zaawansowanych esperantystów. | ||
| M | Majstro (Mistrz) Pełne szacunku określenie stosowane czasem w odniesieniu do Zamenhofa. Sam Zamenhof był podobno człowiekiem bardzo skromnym i nigdy nie próbował budować kultu własnej osoby, ale esperantyści zrobili to za niego :-) | ||
| N | neŭtraleco (neutralność) Esperanto nie jest językiem urzędowym żadnego kraju, dlatego postrzegane jest jako neutralne z politycznego punktu widzenia. Esperantyści lubią podkreślać, że status języka międzynarodowego, którym cieszy się obecnie angielski, stawia w uprzywilejowanej sytuacji Stany Zjednoczone, Wielką Brytanię i inne kraje anglojęzyczne oraz ich mieszkańców. Neutralne esperanto, niepowiązane z żadnymi interesami narodowymi, miałoby być dużo bardziej sprawiedliwym rozwiązaniem. | ||
| O | Orwell Niektórzy sugerują, że inspirację do stworzenia nowomowy (fikcyjnego języka z powieści „Rok 1984”) George Orwell zaczerpnął właśnie z esperanta. Orwell miał nieszczęście spotkać w swoim życiu kilku esperanckich fanatyków (jego ciotka mieszkała z Eugène’em Lantim, radykałem znanym w środowisku esperanckim), którzy skutecznie zniechęcili go do tego języka. | ||
| P | Plena Ilustrita Vortaro (Pełny Słownik Ilustrowany) Znany w skrócie jako PIV – największy i najbardziej autorytatywny słownik esperanta. Gruba cegła, którą ma na swojej półce każdy szanujący się autor tworzący teksty w esperanto.
| ||
| R | Radio Polonia V program Polskiego Radia, który w latach 1959-2006 nadawał codziennie na cały świat audycję w języku esperanto. Sam miałem przyjemność przez parę lat współpracować z esperancką redakcją Radia Polonia jako autor tekstów i lektor. | ||
| S | stelo (gwiazda) Jeśli spotkacie człowieka z przypiętą na piersi pięcioramienną zieloną gwiazdą, to prawdopodobnie macie właśnie przed sobą esperantystę. Esperancka gwiazda pojawia się również na esperanckiej fladze:
| ||
| Ŝ | ŝli (on/ona) Zaimek osobowy utworzony przez połączenie zaimka „ŝi” (ona) i „li” (on). Jest to stosunkowo nowy twór, używany przez niektórych esperantystów w sytuacjach, w których płeć danej osoby jest nieznana lub nie ma znaczenia. | ||
| T | Tuwim Swoją karierę poetycką Julian Tuwim rozpoczął od przekładów poezji Leopolda Staffa na esperanto, które w 1911 roku opublikował miesięcznik „Pola Esperantisto”. Tuwim tłumaczył też na esperanto wiersze Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Juliusza Słowackiego i Arthura Rimbauda. Kto rozpozna, co to za wiersz? Fenestron pluv’ batas, pluv’ batas aŭtuna | ||
| U | Unua Libro (Pierwsza Książka) Nieoficjalna nazwa pierwszego podręcznika do esperanta, wydanego przez Ludwika Zamenhofa 26 lipca 1887 roku w Warszawie. Unua Libro miała zaledwie 40 stron, ale to wystarczyło, żeby zwerbować pierwszych chętnych do nauki języka. Całą broszurę można przejrzeć pod tym adresem.
| ||
| Ŭ | Ŭ Jedyna litera w esperanckim alfabecie, która nie może stać na początku wyrazu, ponieważ występuje tylko w dyftongach: aŭ (np. aŭto – samochód) i eŭ (np. Eŭropo – Europa). | ||
| V | verda (zielony) Kolor nadziei, a w związku z tym również kolor esperanta (którego nazwa znaczy „mający nadzieję”). Zielona gwiazda, zielona flaga, zielone okładki książek, zielone T-shirty – tam, gdzie są esperantyści, na pewno będzie zielono! | ||
| Z | Zamenhof Ludwik Zamenhof to twórca esperanta. Żydowski okulista i poliglota, urodził się w 1859 r. w Białymstoku, a większość życia spędził w Warszawie. Wielki idealista, miał nadzieję, że przyjęcie esperanta jako języka międzynarodowego pomoże zaprowadzić pokój między zwaśnionymi narodami. Zmarł w 1917 roku.
|
Etykiety: W 80 blogów dookoła świata
